'Ik kan niks, weet niks en een man krijg ik ook al niet. Eigenlijk is het beschamend dat ik besta.'
In de inleiding van Aukje Nauta's boek 'Nooit meer doen alsof' wordt al duidelijk dat dit geen 'gewoon' zakelijk boek is. Het is nogal....persoonlijk. Ze geeft een intiem inkijkje in een moment dat ze zich ontzettend schaamde. Want daar gaat dit boek over: schaamte.
Het persoonlijke wetenschappelijk maken
Dat Nauta zo'n intieme inkijk geeft in haar eigen leven,, is heel bewust. Een onderwerp als schaamte vanuit een academisch perspectief beschrijven, daar gelooft ze niet in. Ze wil het persoonlijke wetenschappelijk maken en het wetenschappelijke persoonlijk. Zodat we in ons leven, hier en nu, zoals wij zijn, iets hebben aan de inzichten die de psychologische wetenschap oplevert. En dat lukt haar heel goed. Niet alle situaties die Nauta beschrijft zijn voor iedereen herkenbaar. Maar juist omdat ze het lef heeft om heel veel verschillende situaties te beschrijven, zit er voor iedere lezer wel iets in waarin je jezelf herkent.
Zoals het schaamtevolle moment dat je op een podium zit en het antwoord niet weet. Of dat je de enige bent op een feestje zonder partner. Of iemand die je van lang geleden kent, jou niet herkent in een sociale situatie. Of je per ongeluk het verkeerde (persoonlijke) appje naar een zakenrelatie stuurt. Zoals gezegd: voor ieder wat wils.
Je hoeft je er niet voor te schamen
Zoals Nauta constateert, is het eigenlijk maar gek dat we zo weinig over schaamte praten. Iedereen heeft het. De meeste mensen hebben er in meer of mindere mate ook last van. En toch spreken we er in de Westerse maatschappij amper over. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Oosterse culturen, waarin schaamte veel meer gebruikt wordt. In onze maatschappij lijden we aan wat Nauta 'schaamteschaamte' noemt: we schamen ons om ons te schamen.
Dat heeft allerlei vervelende gevolgen. Ook in ons werk. Doordat we niet over onze schaamte praten, proberen we het te verhullen. Door schaamte te verhullen, veroorzaken we starheid. We durven niet van de gebaande paden af te wijken. We doen vooral ons best om erbij te horen, in plaats van anders te zijn. En een ander perspectief te bieden. Niet voor niks zijn organisaties vaak op zoek naar moedige leiders die af durven te wijken. Wat vergeten wordt, is dat die moed alleen kan bestaan als we accepteren dat er ongemakkelijke situaties zijn. Zonder (openheid over) schaamte verstarren organisaties. Mensen durven geen risico meer te nemen.
Schaamte inzetten als kracht
Daarom pleit Nauta er voor om schaamte te gaan zien als kracht. Want het is niet zo dat de wereld beter wordt als we geen schaamte meer kennen. Schaamte dient een maatschappelijk doel: het zorgt dat we ons bewust zijn van de norm en ons daar bij voorkeur naar gedragen. Zo wordt sociaal verkeer aangenaam en voorspelbaar. Maar te veel schaamte leidt dus juist tot minder sociaal gedrag, dingen ontwijken en starheid. Daarom pleit ze om schaamte te gebruiken vanuit de wens om een beter mens te zijn. Schaamte laat namelijk zien dat je wil voldoen aan wat de ander verwacht.
In het boek verwijst Nauta regelmatig naar een andere wetenschapper die veel onderzoek deed naar schaamte: Brené Brown. Zij schreef o.a. het boek De Kracht van Kwetsbaarheid en het boek Durf te leiden. Ook in haar werk spreekt Brené Brown over schaamte en de regulerende rol daarvan. Net als Nauta wijst Brown op de kracht achter schaamte: als we schaamte zien als iets waardoor we dieper met elkaar in gesprek gaan, wordt het juist een krachtig instrument.
Schaamte gebruiken in organisaties
Hoewel niet de grootste focus in het boek, geeft Nauta verschillende ideeën om schaamte in te zetten in organisaties. Door schaamte om te denken, het te benoemen en er over in gesprek te gaan, komen collega's beter met elkaar in contact. De relaties verdiepen zich en daaruit ontstaan nieuwe perspectieven. Het belangrijkste hierbij is dat mensen zich niet schamen voor hun schaamte. Maar dat schaamte gezien wordt als een signaal dat een gesprek over 'de norm' nodig is.
'Nooit meer doen alsof' koop je bij managementboek.nl
Over Aukje Nauta
Als er iemand is, die zich helemaal nergens voor zou moeten schamen, is het wel Aukje Nauta. Ze is psycholoog, spreker en auteur. Ze is expert op het gebied van duurzame inzetbaarheid. Daarnaast is ze bijzonder hoogleraar organisatiepsychologie bij diverse universiteiten en was ze kroonlid van de Sociaal economische raad. Ze werkte daarnaast vast of als consultant bij verschillende grote bedrijven. Meer informatie over Aukje Nauta vind je op haar website.
Disclaimer: deze blog bevat affiliate links. Als je iets bestelt via een link op deze website, ontvangen wij zonder extra kosten voor jou een kleine commissie. Zie het maar als een bedankje van jou aan ons voor alle uren boeken lezen…
