Wat doe jij als het er op aankomt? In haar essay 'De genocidefax' behandelt Roxane van Iperen deze vraag die bij iedereen wel eens in het hoofd speelt. We zijn er allemaal van overtuigd dat wij 'het goede' doen als we voor de keuze staan, maar is dat eigenlijk wel zo? Kiezen we voor het moreel juiste? Of kiezen we ervoor om aan de mores van de groep te voldoen?
Wat we leren van genocide
Misschien denk je dat je eerder de juiste keuze maakt als de omstandigheden extremer zijn. Van Iperen laat aan de hand van de gebeurtenissen die leiden naar de genocide in Rwanda in 1994 zien, dat dat helaas niet vanzelfsprekend is. De fax waarmee bevelhebber Dallaire aan de VN laat weten dat er een genocide op uitbarsten staat, wordt door de VN genegeerd. Niet alleen de betrokkenen in Rwanda laten zich meeslepen. De buitenwereld kiest ervoor weg te kijken, of in ieder geval niet in te grijpen om een miljoen levens te redden.
Van Iperen deed eerder onderzoek naar de reactie van mensen tijdens de bezetting in de Tweede Wereldoorlog. Daar zag ze eenzelfde patroon. Uiteindelijk kiezen de meeste mensen om zich aan te sluiten bij de geldende mores. Hun eigen morele kompas volgen, met het risico op uitsluiting, dat is slechts een uitzondering.
Groepsdruk in organisaties
Hoewel het werk van Van Iperen in eerste instantie vooral historisch en filosofisch relevant is, legt zij een direct verband tussen de neiging van mensen om voor groepsdruk te bezwijken en wat zich afspeelt in veel moderne organisaties. In haar boek gaat ze kort in op verschillende schandalen bij bedrijven: Enron, de rol van de banken in de kredietcrisis van 2007. Ook in organisaties is er sprake van groepspsychologie. Niet de werknemer individueel neemt beslissingen, er is sprake van een mores van de organisatie of het team als geheel.
Voor organisaties en bedrijven is dit een belangrijke les. Multinationals, techbedrijven...ze hebben een enorme macht en invloed in de maatschappij. Zoals Van Iperen laat zien, is het kritisch beschouwen van de gang van zaken voor iedereen lastig. En kan je je afvragen of je dat wel aan deze organisaties zelf over kan laten. Juist omdat in een groep de rest tot de orde roepen én daar vervolgens ook naar handelen maar voor heel weinig mensen weggelegd is. Een belangrijk besef als we kijken naar wat we verwachten van bedrijven.
'De genocidefax' is geen standaard zakelijk boek, maar een uitnodiging om na te denken wat de invloed van de groep is op je handelen en dat van de wereld. Je koopt het boek hier.
Over Roxane van Iperen
Roxane van Iperen is jurist en auteur. Terwijl ze werkte bij diverse advocatenkantoren, schreef ze uitstekend ontvangen romans. Haar bekendste roman is 't Hooge Nest, waarmee ze de Opzij literatuurprijs 2019 won en op de shortlist stond van de NS publieksprijs. Na haar 4 mei-lezing in 2021 werd Roxane van Iperen steeds meer onderdeel van het publieke debat in Nederland. Ze analyseert scherp, op basis van een financieel-economische blik en schuwt het benoemen van ongelijkheid, hypocrisie en integriteitskwesties niet. Meer informatie over Roxane van Iperen vind je op haar website.
Naast 'De genocidefax' schreef Roxane van Iperen ook 'Eigen welzijn eerst'.
Disclaimer: deze blog bevat affiliate links. Als je iets bestelt via een link op deze website, ontvangen wij zonder extra kosten voor jou een kleine commissie. Zie het maar als een bedankje van jou aan ons voor alle uren boeken lezen…
